معصومان –علیهم السلام –در سخنان خویش مسجد را آشیانه وپناهگاه مومن بر شمرده اند (مستدرک الوسایل ،ج3،ص 361)پناهگاهی که انسان در آن جا از دغدغه واضطراب فاصله می گیرد وبه آرامش وسکون دست می یابد .آری مسجد گرد ملال واندوه  را از چهره جان می زداید ."افسردگی"را که یک بیماری شناخته شده روحی است ،برطرف می کند وشادمانی ونشاط  را که نشان سلامت وتکامل روحی است ،جایگزین آن می کند.

از این رو امام صادق –علیه السلام- به مسلمانان سفارش می کنند که به هنگام رویارویی با مشکلات واندوههای دنیوی به نماز ومسجد پناه ببرند.(وسایل الشیعه ةمحمد بن حسن عاملی ،ج 5)

در حقیقت آثار سازنده وتربیتی حضور در مسجد رفته رفته به دیگر اعمال مومن  نیز سرایت می کند زیرا حضور در مسجد ،حضور در خانه خداست به طور طبیعی کسی که با خانه خدا انس دارد ،تلاش می کند تا در خارج از مسجد نیز عملکردی متناسب وهمگون با حضور در مسجد داشته باشد. این نقش تربیتی ،آن گاه موثرتر خواهد بود که مومن به یاد آورد که هنگام  حضور در مسجد باید علاوه بر زینتهای  مادّی ،زینتهای معنوی خویش همچون صدق وصفا وخلوص را نیز با خود برگیرد وفرمان :"خذوا زینتکم عند کل مسجد"سوره اعراف  ،آیه 31) را با عمل پاسخ گوید وگرنه پروردگار،او را به خانه خود راه نمی دهد ،اولیای بزرگ خدا نیز دست ردّ به سینه اش خواهند زد.

مسجد با ایجاد آشنایی  وپیوند میان مومن با نخبگان وصالحان جامعه بستری مناسب برای پرورش وتربیت روحی انسان فراهم می کند .کسی که با خوبان پیوند خورد ،حتی اگر به آن درجه  از تکامل نرسد که به سبب ترس از خداوند به گناه دست نیازد ،دست کم از سر حیا وشرم از برادران دینی خود ،راه انحراف را در پیش نمی گیرد. در مکتب تربیتی اسلام وبسیاری  دیگر از مکتبهای تربیتی “انزوا طلبی “و"جمع گریزی “یک بیماری روحی شناخته  می شود در حالی که اجتماعی بودن وجمع  گرایی –در حد معقول آن-نشان سلامت روح وروان انسان وتعادل فکری او به حساب می آید .مسجد با فراخوانی پیوسته مسلمانان به جمع ،روح جمع گرایی ،انعطاف ونظم پذیری  را در آنان تقویت می کند ودرون گرایی افراطی وبیگانگی از جمع را از آنان می زداید.