داوریها و قضاوتهاى عادلانه امیرمومنان امام علی علیه السلام كاملا بى سابقه است، و دشمن بسان دوست اعتراف كرده كه قضاوت على علیه السلام از همه امت صحیح تر بوده است. ایشان در هر قضیه اى با پیگیرى دقیق و عمیق ماجرا، و طرح و تدبیر نقشه هایى حیرت آور، و الهام گرفته از امدادهاى غیبى نیرنگ مكاران و جرائم مجرمین را كشف و شخص جانى را ناگزیر از اقرار نموده و حق را به صاحب حق رسانده و حدود الهى را بدون كمترین اغماض و با قاطعیت تمام به اجراء درآورده و به قضاوتهاى سطحى و پوشالى اكتفا ننموده است .

آن حضرت فرمود: اگر بر بساط قضاوت تكیه زنم حكم مى كنم بین پیروان تورات به توراتشان و پیروان انجیل به انجیلشان و پیروان قرآن به قرآنشان ، بطورى كه هر كدام به نطق آمده بگویند: على به عین آنچه كه در ما هست داورى نموده است.

عبداللّه بن عبّاس حكایت نموده است :روزى عمر بن خطّاب به امام علىّ بن ابى طالب علیه السلام گفت : یا ابا الحسن ! تو در حكم و قضاوت بین افراد، بسیار عجول هستى و بدون آن كه قدرى تأمّل كنى ، قضاوت مى نمائى ؟!

امام علىّ علیه السلام به عنوان پاسخ ، كف دست خود را جلوى عمر باز كرد و فرمود: انگشتان دست من چند عدد است ؟

عمر پاسخ داد: پنج عدد مى باشد.

فرمود: مسائل و قضایائى كه من پاسخ مى دهم و قضاوت مى كنم براى من آشكار و ساده است و نیازى به فكر و اندیشه ندارد. و چیزى از اسرار عالم بر من پنهان و مخفى نیست همان طورى كه تعداد انگشتان دست من بر تو ساده و آشكار بود

امام فرمود: چرا در پاسخ عجله كردى و بدون آن كه بیندیشى جواب مرا فورى دادى ؟

عمر گفت : موضوعى نبود كه پنهان باشد بلكه آشكار و ساده بود؛ و نیازى به تاءمّل نداشت .

امام علىّ بن ابى طالب علیه السلام فرمود: مسائل و قضایائى كه من پاسخ مى دهم و قضاوت مى كنم براى من آشكار و ساده است و نیازى به فكر و اندیشه ندارد. و چیزى از اسرار عالم بر من پنهان و مخفى نیست همان طورى كه تعداد انگشتان دست من بر تو ساده و آشكار بود.