در روایات و سيره حضرات معصومين«ع» تأکيد فراواني بر عزاداري‌ شده است. علّت اين امر نيز آن است که عزاداري، رمز بقاء تشيّع است. برگزاري مجالس عزاداري و اهتمام به آن، فوائد، آثار و برکات فراواني دارد و در ادامه، به برخي از آن آثار اشاره مي‌شود.

اوّل: آمرزش گناهان

اوّلين نتیجه عزاداري‌، آمرزش گناهان است. طبق روایات، اگر کسی وارد جلسه عزای امام حسین «ع» شود و عزاداری کند، گناهان او آمرزیده می‌شود.[‍1] چنانکه از پیامبر«ص» و ائمّه طاهرین«ع» رواياتی در اهميّت عزاداري و اينکه گریه بر مصائب اهل بیت«ع» بهشت را واجب مي‌گرداند، وارد شده است. بحمدالله همیشه جلسات عزاداري رونق داشته و سزاوار نیست کسی خود را از فيض آن و نتایج مفید آن محروم سازد.

دوّم: ثواب فراوان

در روايات معصومين«ع» براي عزاداري‌ و زيارت امام حسين«ع»، ثواب حج و عمره بيان شده است.[2] حتّي در روايات آمده است که افضل از همه اعمال است.[3] همچنين در روایات فرموده‌اند ثواب عزاداری‌ و زیارت ابی عبدالله الحسین«ع» مانند آن است که خداي سبحان را در عرش زیارت کند.[4] البته خداوند متعال مجسّم نیست که روی عرش و کرسي بنشیند. پس معنای عرش خدا، استیلای خداوند بر عالم وجود است و این روايت از باب کنایه و تأکید بیان شده است. بر این اساس، ثواب زیارت امام حسین«ع»، از دور یا نزدیک، مانند آن است که اگر پروردگار متعال عرشی داشت و شما می‌توانستید خدا را زیارت کنید، از چنان ثوابي بهره‌مند مي‌شديد.

سوّم: دستیابی به حسن عاقبت

فایده سوم عزاداری، عاقبت به خیری است. به عبارت ديگر، دست عنايت امام حسین«ع» روی سر عزاداران قرار می‌گیرد و به این واسطه، از عاقبت سوء و سرنوشت بد، مصون و در امان خواهند ماند. حسن عاقبت سه معنا دارد: اوّل اینکه ذلت بعد از عزت پیدا نمی‌کند. دوّم اينکه تا آخر عمر، حالت انحراف برای او  پديد نمي‌آيد و سوّم اينکه هنگام مرگ، اهل بیت«ع» را می‌بیند، آن بزرگواران به فریاد او می‌رسند و او نزد ايشان سربلند است. جلسات عزاداري، هر سه معناي حسن عاقبت‌ را براي عزاداران پدیدار می‌سازد. به تجربه هم اثبات شده افرادی که با مسجد، روحانیّت و جلسات عزاداري رابطه دارند، عاقبت به خير مي‌شوند.
حسن عاقبت، از دنيا و آنچه در دنیاست، ارزش‌مندتر است. اينکه انسان بعد از عمري عزّت، ذليل شود، يا پس از عمري دين‌داری، با یک شبهه، دچار انحراف گردد و به تشیّع شک کند، يا هنگام مرگ، معصومين«ع» به بالین او نيايند، خسارت بزرگی است و عزاداري‌، رافع این خسارات است.

چهارم: ابقاي اسلام و احياي تشيّع

فایده چهارم عزاداری، که از فوايد قبلي بالاتر و ارزشمند‌تر است، این است که عزاداری، عامل بقای اسلام و احیای تشیّع است. امام حسین«ع» براي احياي اسلام و تشيّع به کربلا آمدند. در آن زمان، اسلام در خطر و تشیع در حال نابودي بود و شيعيان نمي‌توانستند ابراز عقيده کنند، امّا شهادت امام حسین«ع» ورق را برگرداند؛ اسلام باقي ماند و تشيّع زنده شد. در واقع، زحمات رسالت پیامبر اکرم«ص» در تبليغ اسلام و معرفي تشيّع که پس از جريان نامبارک سقیفه بنی ساعده، در حال از بين رفتن بود، زنده شد. در آن دوران، حتّي اميرالمؤمنين«ع» چه قبل از خلافت و چه بعد از آن، به شدّت در تنگنا بودند. پس از ايشان نیز امام مجتبي«ع» تنها بودند و بدین سبب محبور به صلح با معاويه شدند. امام حسين«ع» تا زمان مرگ معاويه، به صلح برادر خویش پاي‌بند بودند. امّا پس از آن و با روي کار آمدن يزيد که عهدشکنی آشکاری بود، اقدام به قيام کردند، زيرا مي‌دانستند با وجود يزيد، بايد فاتحه اسلام را خواند، لذا فرمودند: اگر کسی مثل یزید حاکم باشد، اسلام نابود مي‌شود: «عَلَى الْإِسْلَامِ السَّلَامُ إِذْ قَدْ بُلِيَتِ الْأُمَّةُ بِرَاعٍ مِثْلِ يَزِيد»[7]

لذا قیام کردند و طبق گواهی تاریخ، پس از شهادت ایشان، طولی نکشید که ریشه بنی‌امیّه خشکید و اسلام عزیز باقی ماند. از این جهت، تردیدی وجود ندارد که بقای اسلام و احیای تشيّع مرهون شهادت امام حسين«ع» است. امّا آن شهادت و آثار عظیم آن سزاوار نبود که در کربلا تمام شود. آن امام بزرگوار نیز توجّه داشتند که موج کربلا بايد در جهان اسلام سراسري شود؛ لذا خاندان و فرزندان را نيز به همراه خود بردند. در آستانه مسافرت، محمد بن حنفيّه گفت: اگر شما براي شهادت مي‌رويد، چرا زنان و کودکان را مي‌بريد؟ فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ قَدْ شَاءَ أَنْ يَرَاهُنَّ سَبَايَا»[8]

یعنی اینها ادامه دهنده رسالتی هستند که با شهادت آغاز می‌شود. بر این اساس، پس از عاشورا، و شهادت امام، نوبت به حضرت زینب«س» و اهل بیت امام حسین«ع» رسيد که با اسارت خود،‌ موج شهادت امام«ع» و وقايع کربلا را سراسري کنند.

اسارت اين خانواده، موجي در عالم اسلام ايجاد کرد. پس از اسارت نيز با عزاداري، به خصوص توسّط ساير ائمّه معصومين«ع» موج شهادت، عالم‌گير شد. در واقع، حرکت حسيني، ابتدا با اسارت خاندان رسول خدا«ص» و سپس با عزاداري شیعیان، جاودان و سراسري ‌شد و هميشه باقی خواهد ماند. از این رو مي‌توان گفت: شهادت، اسارت و عزاداري در يک راستا هستند.

به عبارت دیگر، استمرار عزاداری، تا روز قیامت، سبب و عامل بقای اسلام و احياي تشیّع است. بنابراين اگر ثواب آن از حج و عمره بالاتر باشد، تعجّب ندارد.

تأکيد مکرّر تعالیم دینی بر عزاداري نیز به خاطر نقش مؤثر آن بر بقای تشيّع است. در روايات مي‌خوانيم کسانی که به عزاداری اهمیت می‌دهند، مانند اصحاب اباعبدالله در روز عاشورا هستند. امام حسین«ع» به اصحاب خود فرمودند: مثل شما نیامده و نخواهد آمد. حال اگر کسي در اين مجالس شرکت کند، مثل اصحاب امام حسین«ع» می‌شود. مثلاً عزاداران می‌توانند با شرکت در عزاداری، حالت توبه و انابه پیدا کنند و مثل حرّ، فايده اوّل، یعنی آمرزش گناهان را ‌ببرند.

پنجم: استجابت دعا

از ديگر فوائد عزاداري، استحابت دعا است. بحث دعا و استجابت آن در جلسات عزاداري مفصّل است و ان‌شاء‌الله در آينده به آن خواهيم پرداخت و در اين جلسه، صرفاً به بيان يک نمونه از موارد متعدّد استجابت دعا در مجالس عزاداري بسنده مي‌کنيم: مرحوم آیت الله دستغیب«ره» نقل مي‌کنند: در شیراز حصبه آمده بود و بسیاری از افراد مبتلا شده بودند. در آن زمان، حصبه دارويي نداشت و همه دم مرگ رفته بودند. آقای دستغیب از قول یکی از افرادی که خانواده او دچار حصبه شده بودند، نقل می‌کنند که گفته بود: روزي همسايه ما جلسه روضه داشت. من به آن جلسه رفتم و برای امام حسین«ع» گریه کردم و از حضرت زهرا«س» شفای زن و بچه‌ام را خواستم. وقتی به خانه آمدم، دیدم که زن و بچه‌ام نشسته و غذا می‌خورند و سالم هستند. تعجب کردم. دخترم گفت: پدر جان، حضرت زهرا«س» در اين اتاق آمدند و سیاه‌پوش بودند. وقتي نشستند، به امام حسین«ع» گفتند: روی سر اینها دست بکش تا خوب شوند. امام حسین«ع» روی سر ما دست کشیدند و همه خوب شدیم، اما روی سر مادر دست نکشیدند. حضرت زهرا«س» فرمودند: چرا روی سر مادرشان دست نکشیدی؟ امام حسین«ع» فرمودند: مادر جان! او نماز نمی‌خواند. فرمودند: شوهرش شفاي آنها را از من خواسته است، پس روی سر او هم دست بکش. پس آن حضرت روی سر مادرم دست کشیدند و او هم خوب شد.

اين وقايع به تجربه اثبات شده و حاکي از عنایت خاص معصومين«ع» به عزاداران است.